Geleneksel Çin Tıbbı İle Gıda Terapisi Ve Evcil Beslenmesi

“Bir ulusun büyüklüğü ve ahlaki gelişimi, hayvanlarına nasıl davranıldığıyla değerlendirilebilir.”

Mahatma Gandi

Geleneksel Çin Tıbbı (TCM), 3500 yıldan fazla bir süredir dünya çapında uygulanan eski bir sistemdir. Taoizm ilkelerine dayanan Geleneksel Çin Tıbbı, dow olarak telaffuz edilen Tao ile uyum içinde yaşamayı vurgulayan bir Doğu felsefesidir. Tao, her şeyin değiştiği ve uyumlu bir yaşam için izlenmesi gereken doğa sürecini ifade eder. Geleneksel Çin Tıbbında 5 ayrı dal mevcuttur. Tek tek veya toplu olarak kullanıldıklarında, evcil hayvanlarda sağlık ve zindeliği korumak için kullanılabilirler.

Bunlar ;

Akupunktur

Akupunktur, hastalığı tedavi etmek veya ağrıyı hafifletmek için deriden belirli noktalara ince iğneler sokmaya yönelik orijinal bir Çin uygulamasıdır.

Bitkisel ilaç

Bitkisel ilaç, hastalık ve rahatsızlıkları tedavi etmek, rahatsızlığı hafifletmek, genel sağlık ve esenliği geliştirmek için ot ve bitkilerin kullanılmasıdır.

Tui Na

Tui Na, yaralanmaları, iç bozuklukları ve eklem veya kas problemlerini tedavi etmek için kullanılan bir tıbbi masaj tarzıdır. Bu terapi, vücutta uyumlu bir Qi akışı (her şeyden akan yaşam gücü veya hayati enerji) oluşturmak için vücudun enerji kanalları boyunca sıkıştırma tekniklerini kullanır.

Çigong

Çigong, fiziksel duruşları, nefes alma tekniklerini ve odaklanmış niyeti bütünleştirir. Bazı uygulamalar Qi’yi arttırır, diğerleri onu dolaştırır, vücudu temizlemek ve iyileştirmek için kullanır, depolama veya iyileştirmeye yardımcı olmak için yayar.

Gıda terapisi

Gıda terapisi, belirli gıdaların ve diyetlerin kullanımı yoluyla hastalıkları ve rahatsızlıkları iyileştirme ve semptomları tedavi etme uygulamasıdır. Burada ele alacağımız konu ise Gıda Terapisi kısmıdır.

Geleneksel Çin Tıbbında gıda terapisi nedir?

Öncelikle gıdanın enerjisini anlamamız gerekiyor.

Doğu kültüründe yemek, tüketilecek bir şeyden daha fazlasıdır. Beden, zihin ve ruhta denge ve uyumu koruyan bir ilaçtır. Her gıda, vücudu nasıl etkilediğine göre sınıflandırılır ve vücudu sağlıklı tutmak için ayrı bir enerji özelliği atanır. Aşırı yenildiğinde, yiyecekler bir dengesizlik yaratarak hastalığa veya rahatsızlığa neden olabilir.

Batı kültürüne bakacak olursak ; Batı biliminde, gıda enerjisi, belirli bir gıda hacmindeki kalorileri ifade eder – örneğin bardak başına 300 kalori. Bu açıklama Batı beslenme biliminde standarttır ve köpek maması etiketlerinde “ME” veya “Metabolize Edilebilir Enerji” olarak görülebilir. Evcil hayvan mamalarındaki enerjiyle ilgili Batılı tanımlamalar, Doğu’nun gıda enerjisi kavramıyla karıştırılmamalıdır. Doğu Kültüründe “Gıda enerjisi” teriminin altında yatan teoriye göre; uygun beslenmek yalnızca vücudu sağlıklı tutmakla kalmıyor, aynı zamanda hastalık veya rahatsızlık durumunda vücudu yeniden uyuma ve sağlığa döndürmekte kullanılabileceğini öne sürüyor. Doğu gıda terapisi, hayvanın sağlığını ve dengesini nasıl etkilediğine bağlı olarak bir gıdanın vücut için iyi olup olmadığını belirler. Odak noktası, miktar veya kalori değerinden ziyade gıda kalitesidir.

Vücudu ısıtan ve soğutan gıdalar

Etler, bitkiler ve meyveler gibi doğal olarak oluşan her bir besin kaynağının enerjik bir niteliği vardır: ısıtma, soğutma veya nötr.  Bu tanımlamalar, her bir gıdanın tüketildikten sonra vücudun fizyolojisini ve metabolizmasını nasıl etkilediğini gösterir. Isıtıcı yiyecekler metabolizmayı hızlandırır. Soğutucu gıdalar metabolizmayı yavaşlatır. Nötr gıdalar metabolizmayı minimum düzeyde değiştirir.  Aşırı basitleştirilmiş ancak faydalı bir örnek şu şekildedir:

Bazı balıklar gölün en derin, en karanlık sularında yaşarken; bir diğeri yüzeye yakın, daha sıcak sularda yaşar. Gölün dibindeki balıklar daha az aktiftir ve daha soğuk alanları tercih ederler. Buna karşılık, yüzeye daha yakın yaşayan balıklar daha aktiftir ve daha sıcak yerleri tercih ederler.

Şimdi aklınızda gıdanın ısısı dediğimizde neyi kastettiğimiz şekillendi mi ?

Gölün dibindeki balıklar, serinletici bir yiyecek olarak sınıflandırılır; yüzeye daha yakın yaşayan balıklar ise  ısıtan bir yiyecek olarak kabul edilecektir.

Başka bir örneği inceleyelim;

Bitkilerden marul ve rezeneyi düşünelim.

Marul gölgeli ve serin iklimlerde yetişip büyürken; rezene büyümek ve gelişmek için tam güneş ışığına ihtiyaç duyar. Serin ortamlarda yetişen marul, serinletici bir besindir; ısıya ve güneş ışığına ihtiyaç duyan rezene ise içinizi ısıtacak bir besindir. Terminolojiye aşina olmayabilirsiniz, ancak muhtemelen bu Doğu uygulamalarıyla farkında olmadan karşılaşmışsınızdır. Örneğin, boğaz ağrısını yatıştırmak için hiç limon ve bal kullandınız mı? Batı kültüründe limon, bakterileri öldürebilecek bir asit olarak kabul edilirken bal, iyi bilinen antibakteriyel ve antiviral özelliklere sahiptir. Ancak çin tıbbi gıda terapisine göre, bal ve limon karışımı, bir enfeksiyon nedeniyle boğazda bulunan ısıya karşı koymak için kullanılan bir soğutma karışımıdır. Aslında atalarımızın ev ilaçlarının çoğu, doğu yemek terapisi ile aynı doğrultudadır. Hatta İslam İlminde İbn-i Sina’dan gelen Mizaçlar da Çin Tıbbı ile çok büyük benzerlikler gösterir. Hiç uzak olmadığımız hayatımızın içinde farkında olmadan refleks haline getirdiğimiz şifalı beslenme terapilerimiz zaten var.

Isıtan ve soğutan gıdalara yakından bakış Yin ve Yang Kavramı

Basitçe söylemek gerekirse, Yin karanlıktır ve Yang güneş ışığıdır.

Geleneksel Çin Tıbbı’nda bu ikilik kavramı ve temel ilkesi fizyolojinin, patolojinin ve hastalıkların tedavisinin temelini oluşturur. Yin ve Yang, hastalıkları “soğutma” veya “ısınma” olarak sınıflandırır. Isınma hastalıkları, serinletici yiyecekler ve şifalı bitkilerle tedavi edilirken, soğuk algınlığı hastalıkları, sıcak yiyecekler ve şifalı bitkilerle tedavi edilir. O halde amacımız, optimal sağlığa ulaşılabilmesi için köpeklerimizin vücutlarında “sıcak” ve “soğuk” dengesini sağlamaya çalışmaktır. Böyle bir köpek, herhangi bir hastalık veya rahatsızlık belirtisi göstermez, cilt sorunları yoktur, güzel berrak gözleri vardır, kokan nefesi yoktur ve dili pembe/kırmızıdır. Zihinsel olarak dengeli bir köpek, çeşitli farklı ortamlara uyum sağlayabilir.

Tekrar bir özetleyelim ; Isıtıcı yiyecekler metabolizmayı hızlandırır, soğutucu  yiyecekler metabolizmayı yavaşlatır ve nötr yiyecekler tam anlamıyla nötrdür. Bugün, GÇT(Geleneksel Çin Tıbbı)’den türetilen bu yaklaşıma Gıda Enerjisi diyoruz. Teori, uygun şekilde dengelenmiş bir diyetin köpeğinizin vücudunu sağlıklı tuttuğunu ve gerekirse hastalık ve rahatsızlıklarla karşı karşıya kaldığında sağlık ve uyumu geri getirmeye yardımcı olduğunu öne sürüyor. Odak noktası, gıdanın miktarı veya kalori değerinden ziyade kalitesidir ve “daha ​​fazla, daha iyi anlamına gelmez” ifadesi bunun için mükemmel bir tanımlayıcıdır.

Örnekleyelim ;

“Sıcak” köpekler için serinletici yiyecekler :

Bir “sıcak köpek” her zaman evin en serin yerini arayan köpektir. Muhtemelen halı yerine fayans üzerinde yatmayı tercih edecektir. Özellikle akşamları hızlı soluk alıp verebilir. Ayrıca huzursuz olabilir, bir yerden bir yere hareket edebilir ve yerleşmekte zorluk çekebilir. Cildi oldukça sıcak olabilir ve vücudunda kızarıklıklara sahip olabilir. Bu, serinletici yiyeceklere ihtiyaç duyan bir köpektir. Geleneksel Çin Tıbbı’na göre, bu köpeğe beyaz balık ,elma, muz, kızılcık, karpuz, brokoli, karnabahar, salatalık ve kereviz gibi bazı meyve ve sebzelerin yanı sıra bazı şifalı mantarlarda verilebilir. Bir tutam deniz tuzu veya kelp gibi deniz yosunları eklenebilir. Arpa ve darı gibi tam tahıllar da serinletici bir diyet için önerilirken karabuğday da göz önünde bulundurulması gereken bir diğer serinletici besindir. Ayrıca, bir miktar soğuk sıkım keten tohumu yağı ve bir miktar keçi yoğurdu da eklenebilir.

“Soğuk” köpekler için ısınma/ısıtma yiyecekler : 

“Soğuk köpekler” genel halsizlik ve yorgunluk ile birlikte egzersiz intoleransı yaşayabilir. Nefes darlığı çekebilirler ve yavaş hareket edebilirler, genellikle uzanmayı tercih edebilirler. Soğuk köpekler, sıcak yerler ararlar ve bir süre yattıktan sonra vücutları sertleşebilir. Soğuk hava, bu köpeklerde eklem ağrısına ve hatta artrite davetiyedir. Yiyeceklere karşı isteksiz olabilirler. Bu; tavuk, tavuk ciğeri, hindi, kuzu veya geyik eti, bal kabağı, yulaf, bir tutam tarçın, zencefil ve zerdeçal gibi sıcak yiyecekler (Yang veya Qi Tonik dediğimiz gıdalar) hazırlayabileceğiniz zamandır. Bu durumda çok az organik üzüm pekmezi de işinize yarayabilir. Köpeğiniz için, içini ısıtacak balıklı bir atıştırmalık olarak ise kurutulmuş hamsi deneyebilirsiniz.

Son olarak birkaç nötr gıda örneği vermek gerekirse;

Dana eti, dana karaciğeri, kirli işkembe, somon, sardalya, yeşil kabak, havuç, shiitake mantarı, nar, ahududu, pişmiş esmer veya beyaz pirinç, kinoa ve çavdar sayılabilir.

Geleneksel Çin tıbbı, aynı zamanda 5 anayasa, meridyenler, sekiz ilke, organ sistemleri gibi pek çok ayrı başlığa ayrılmaktadır ve her biri ayrı ayrı incelenmelidir.

Sertifikalı bir Kedi Köpek Beslenme Uzmanı olarak, ben de diyetleri hazırlarken mutlaka hazırladığım evcil hayvanın baskın olan elementine göre seçimlerimi yapmaya çalışıyorum.

Geleneksel Çin Tıbbı ile Gıda Terapisi, üzerinde çokça araştırılması gereken son derece kapsamlı bir alandır. Ancak  tabii ki gıdaların enerjilerini anladıktan sonra daha kolay uygulanabilir bir hale geliyor.

Her zaman hatırlattığım bir şey; “emin değilsen kullanma!” Bitkiler ve otlar son derece güçlüdür, tüm taze gıdalar seçilirken miktarları doğru ayarlanmalıdır, bu yüzden miktar ve hazırlama hakkında yeterli bilgi sahibi olmadığınızı düşünüyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım alın.

Sağlıkla Kalın.

B.N.B